Van de ene dag op de andere je gehoor (grotendeels) verliezen door een infectie, het brengt vanzelfsprekend uitdagingen met zich mee. Niet het minst in het verkeer. De 45-jarige Rob Beenders kan erover meespreken. Al focust hij vooral op wat wél mogelijk is. Dankzij het cochleair implantaat aan zijn linkeroor en het hoorapparaat in zijn rechteroor, veranderde Robs leven volledig. Sindsdien wil hij het taboe rond gehooroplossingen doorbreken en universele symbolen zoals het Limited Hearing Symbol bekend maken bij het grote publiek. Want er is nog heel veel marge voor verbetering, merkt hij.

Robs gehoorverlies heeft zich niet progressief ontwikkeld, zoals dat meestal gebeurt, maar overviel hem een aantal jaar geleden heel onverwacht. “Links hoorde ik opeens helemaal niets meer, en ook aan de rechterkant ondervond ik gehoorverlies door de ziekte van Ménière”, vertelt hij daar zelf over. “Dat was best ingrijpend. Ik kon gesprekken minder goed volgen en geluid moeilijk lokaliseren. Maar het allerlastigste? Dat was toch wel de stap zetten naar een hooroplossing. Hoortoestellen worden vaak geassocieerd met ouderdom, wat de drempel verhoogt. Toch ben ik achteraf alleen maar dankbaar: mijn implantaat en hoorapparaat hebben me écht geholpen. Al blijft het natuurlijk een hulpmiddel, want het geluid klinkt wel anders dan vroeger.” Die positieve boodschap geeft Rob graag mee in zijn boeken Mijn hoorreis, Gezien en Gehoord en Lukas hoort erbij.

Uitdagingen in het verkeer

Vooral in het verkeer botste Rob op uitdagingen. En op onbegrip. “In een gesprek kan je mensen aankijken of gezichtsuitdrukkingen lezen, waardoor je enigszins kan afleiden waar het over gaat. Op straat is dat een ander verhaal. Ik schrik sneller als ik een fietsbel of sirene hoor en vind het moeilijk om te bepalen waar het geluid vandaan komt. Daardoor sta ik soms minder zelfzeker in mijn schoenen. En dat maakt het natuurlijk nog gevaarlijker. Ik ga regelmatig lopen langs het jaagpad, waar veel fietsers voorbijkomen. Ze bellen wel, maar die razendsnelle speedpedelecs hoor ik vaak pas als ze al vlakbij zijn. Dat geldt trouwens ook voor elektrische auto’s in de stad: ik verwacht ze niet altijd, want ze zijn een pak stiller dan de knalpotten van vroeger.”

Bovendien zijn gehoorproblemen onzichtbaar. “Wanneer we in het verkeer iemand in een rolstoel tegenkomen, passen we makkelijker ons gedrag aan. Maar wanneer iemand gehoorverlies heeft of bijvoorbeeld door tinnitus geluiden anders ervaart, zie je dat niet van buitenaf. Zeker niet als ik tijdens het joggen een muts op heb die mijn implantaat bedekt. Ik kan het fietsers dan ook niet kwalijk nemen dat ze uit reflex beginnen te roepen als ik niet aan de kant ga. Ze staan er niet bij stil dat niet iedereen in het verkeer op dezelfde manier reageert. Dat zorgt helaas regelmatig voor onbegrip en agressie.”

Bewustzijn creëren

Toch kunnen kleine aanpassingen al heel wat verkeersproblemen uit de wereld helpen, vindt Rob. “Het kan sowieso geen kwaad om tijdens de rijopleiding aandacht te besteden aan onzichtbare beperkingen. Al is het maar om meer bewustzijn te creëren in het alsmaar drukkere verkeer. Misschien begrijpen bestuurders dan beter dat weggebruikers met gehoorverlies niet opzettelijk onverwacht reageren. En gaan ze er niet zomaar van uit dat de ander wel zal handelen of ingrijpen in een gevaarlijke situatie. Iederéén moet opletten in het verkeer. Vermijd dus afleiding – van je gsm bijvoorbeeld – achter het stuur, zodat je snel kan reageren als een andere weggebruiker je niet gehoord heeft. Ik draag natuurlijk evenveel verantwoordelijkheid en vind dan ook dat ik mee voor een maximale verkeersveiligheid moet zorgen door mijn hoorhulpmiddelen te gebruiken.”

Limited Hearing Symbol

Ook een wijdverspreide introductie van bijvoorbeeld het Limited Hearing Symbol zou volgens Rob heel wat in beweging kunnen zetten. Dat is een symbool van een oor met een streep door en geeft weer dat iemand minder goed of helemaal niet hoort. Weggebruikers die slechthorend of doof zijn, kunnen het bijvoorbeeld als sticker op hun fiets plakken of opspelden op een veiligheidsvestje.

Rob: “Het symbool betekent niet ‘houd alstublieft rekening met mij’, maar wel ‘hé, wees begripvol als ik niet onmiddellijk aan de kant ga, ik heb je niet horen naderen’. Het maakt gehoorverlies zichtbaar en bestuurders alert. Ik hoop echt dat we het Limited Hearing Symbol bekend kunnen maken bij een breder publiek, zodat de boodschap ervan universeel begrepen wordt. Nu is het voor velen onbekend, wat vaak alleen maar meer verwarring en onzekerheid veroorzaakt. Ook voor iemand met gehoorproblemen – inclusief mezelf –, is de drempel om het symbool te gebruiken daarom des te groter.”

Taboes doorbreken

Er hangt helaas nog veel stigma rond gehoorproblemen. En dat is jammer, want volgens de WHO zal tegen 2050 één op de vier wereldburgers gehoorverlies hebben. Zowel jong als oud. “Door de negatieve associaties en het – onterechte – gevoel van schaamte, minimaliseren velen hun gehoorprobleem of durven ze de stap naar een arts en geschikte oplossing niet te zetten. Nochtans is een hoorapparaat of cochleair implantaat veel minder ingrijpend dan niet kunnen horen. Door deze oplossingen en het gebruik van het Limited Hearing Symbol te normaliseren, kunnen we het taboe hopelijk snel doorbreken.”